Povodom Nacionalnog dana Austrije, Ambasada Austrije u Crnoj Gori, u saradnji s Delegacijom Evropske unije, organizovala je književni događaj „Iza pera s Robertom Menaseom“. Ovaj jedinstveni događaj okupio je ljubitelje književnosti, predstavnike kulturne i diplomatske zajednice, kao i brojne studente i profesore u Evropskoj kući.

Gost je bio Robert Menase, istaknuti austrijski romanopisac i dobitnik Evropske nagrade za knjigu 2023, koji je sa prisutnima podijelio svoja promišljanja o evropskoj politici, identitetu i kulturnoj baštini kroz prizmu svog nagrađivanog romana Proširenje.

U uvodnom obraćanju, austrijski ambasador u Crnoj Gori, Kristijan Štajner, istakao je da Menaseovo djelo ima i književnu i političku dimenziju jer se roman može čitati na oba načina. Autor se složio, dodajući da je to prirodno s obzirom na to da opisuje savremeni život pojedinaca, koji je u velikoj mjeri oblikovan evropskim projektom.

Menase je zatim govorio o svom romanu Proširenje, koji istražuje složenu birokratiju Evropske unije kroz živote likova uključenih u njene institucije. Na autentičan i kritički način, osvrnuo se na izazove s kojima se Evropa suočava u procesu integracije i proširenja, objašnjavajući važnost jedinstva u raznolikosti.

Copyright: Evropska kuća

„Naš život je u velikoj mjeri određen Evropskom unijom i moja namjera bila je da prikažem kako Evropljani žive. Prvi korak bio je da odem u Brisel i upoznam se s evropskom birokratijom i njenim institucijama. Nakon dvije godine istraživanja, počeo sam da pišem sa ciljem da odbranim evropsku ideju i na neki način je rekonstruišem. To je značilo kritiku političke elite, ali uz podršku evropskog projekta“, rekao je Menase.

Ministarka evropskih poslova, Maida Gorčević osvrnula se na važnost proširenja kao teme koja se reflektuje i u književnosti, a ne samo kroz političke procese, naglasivši ulogu evropskog zajedništva i književnosti kao mosta između kultura. Ona je dodala da je članstvo Crne Gore u EU cilj kome ova Vlada teži, ne zbog štrikova za ispunjavanje mjerila i zatvaranje poglavlja, nego zbog građana koji podržavaju pristupanje EU i već žive evropske vrijednosti.

„Iz crnogorske perspektive, na našem putu ka proširenju imali smo uspone i padove, ali godina za nama je dokaz da u Crnoj Gori postoji entuzijazam i želja da opravdamo status predvodnika u pregovorima. Za zemlje Zapadnog Balkana postoji strah od članstva drugog reda, jer moć često prati ekonomsku snagu. Ali upravo princip postepene integracije približava države Zapadnog Balkana EU ekonomijama. Kroz Plan rasta polako se integrišemo u jedinstveno tržište Unije, a prvi korak će biti članstvo u SEPA, Jedinstvenom području plaćanja u eurima “, kazala je ministarka Gorčević.

Copyright: Evropska kuća

EU ambasador Johan Satler izrazio je zadovoljstvo događajem, prisjećajući se vremena kada je Menaseova knjiga bila tek ideja.

„Menaseova nova knjiga Proširenje je divna i duhovita knjiga koja nudi jedinstveni književni osvrt na Uniju, njene institucije i proces proširenja. Vrlo je važno što popularizuje proširenje kao temu koja nije naročito poznata među običnim građanima EU. Knjiga je takođe veoma pravovremena, jer dolazi u trenutku kada region ulazi u novu fazu proširenja. Kako je kazala predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen, proširenje dolazi kao poziv istorije. Ulazak regiona u EU postao je, ne samo ekonomski ili politički, već i moralni imperativ“, rekao je ambasador EU u Crnoj Gori Johan Satler.

Menase je podsjetio na povod događaja, ističući kako razgovor o proširenju odgovara postnacionalnom kontekstu, u kojem je moguće Nacionalni dan Austrije slaviti čak i uz italijansku muziku.

„Moramo stalno govoriti o osnovnoj ideji da smo prije sedamdeset godina počeli graditi zajedničke zakone i institucije kako bismo prevazišli nacionalizam. Ta ideja se razvila, ali su kontradiktornosti ostale vidljive – imamo zajedničku valutu, ali ne i zajedničku ekonomsku politiku. Povremene ekonomske krize upravo su rezultat tih kontradiktornosti“, rekao je Menase.

Diskusija s publikom dodatno je obogatila događaj. Menase je odgovarao na mnoga pitanja o identitetu, politici i ulozi književnosti u društvu, podstičući prisutne na dublje promišljanje o značaju evropske ideje u današnjem vremenu.